Wat is uitwendig onderzoek tijdens de zwangerschap en hoe vindt het plaats?

Uitwendig onderzoek wordt tijdens (bijna) elke controle in de zwangerschap aangeboden. Meestal gebeurt het uitwendig onderzoek in een bepaalde volgorde, om het risico dat er een stap wordt overgeslagen, zo klein mogelijk te maken. Je kunt je voorbereiden op het onderzoek door even te gaan plassen van te voren, door op je rug te gaan liggen en je benen iets naar je toe te trekken. Een volle blaas maakt het onderzoek oncomfortabeler en de groeimeting minder betrouwbaar.

Het staat je vrij om dit onderzoek af te slaan als het wordt aangeboden.

Doel uitwendig onderzoek

Er zijn verschillende doelen voor uitwendig onderzoek. Zo wordt er gekeken naar de grootte van de baarmoeder en wordt getracht een indruk te krijgen van de hoeveelheid vruchtwater. Daarnaast worden verschillende elementen van de baby gevoeld: hoe is deze gegroeid, ligt de baby ingedaald, waar ligt het hoofdje, waar liggen de billetjes, reageert de baby op bewegingen en klopt het hartje van de baby. Allemaal nuttige dingen om naar te kijken!

Stappen in het uitwendig onderzoek

Iedere zorgverlener zal het uitwendig onderzoek op zijn of haar manier aanbieden. De volgende stappen komen in ieder geval vaak voor.

Visueel onderzoek

Aan het begin van het onderzoek wordt de zwangere gevraagd om op haar rug te gaan liggen en de buik bloot te maken. De zorgverlener kijkt dan naar de buik van de zwangere. Daarbij wordt bijvoorbeeld gekeken naar of de buik rond of ovaal of asymmetrisch is, of er beharing is en waar, of er een donkere streep zit van de navel naar beneden, of er verse of oude straie te zien zijn, of de navel verstreken is en of het kindje beweegt.

Voelen van de buik

De verloskundige of gyneacoloog voelt met de handen eerst aan de bovenkant van de baarmoeder om te kijken hoe hoog de baarmoeder zich op dat moment bevindt. Er wordt meteen getracht te kijken of er iets hards of iets zachts bovenin de baarmoeder ligt. Het harde zou kunnen wijzen op een hoofdje, iets zachts op de billetjes. Daarna worden de zijkanten van de baarmoeder afgetast om te kijken waar het ruggetje van de baby zich op dat moment bevindt. De positie van het ruggetje kan nog gemakkelijk veranderen, in alle weken van de zwangerschap en zelfs tijdens de bevalling nog, maar het is handig om te weten voor het luisteren naar de harttonen van de baby, waar het ruggetje zich “nu” bevindt.

Aan de onderkant van de baarmoeder wordt vervolgens opnieuw gekeken of er een hoofdje of een stuitje te vinden is. Er wordt dan ook gekeken of het kindje al (een beetje) ingedaald is. De verloskundige of gyneacoloog kan hierbij een beetje “diep” moeten voelen in je onderbuik, waardoor dit gedeelte van het onderzoek soms wat onprettig is. Het legen van de blaas en het optrekken van de benen kunnen helpen om het wat comfortabeler te maken. Geef het áltijd aan als je pijn hebt!

Vanaf ongeveer 26 weken zwangerschap wordt de buik ook aan de buitenkant opgemeten met een meetlint, vanaf de harde bovenkant van de baarmoeder (de fundus geheten), tot aan het schaambot.

Vocht in enkels en luisteren naar harttonen

De verloskundige of arts kan vervolgens de enkels van de zwangere controleren om te kijken of daar niet teveel vocht zit. Meestal wordt het uitwendige onderzoek afgesloten met het luisteren naar de harttonen van de baby door middel van een toeter (mono-aurale stetoscope) of doptone. Het luisterpunt van beiden is vaak een punt op de rug van de baby ter hoogte van de schouder

Tip bij uitwendig onderzoek

Als je het leuk vindt om te weten hoe je baby ligt, kun je aan je zorgverlener vragen om goed uit te leggen hoe hij of zij op dat moment voelt dat de baby ligt. Volg de bewegingen van de zorgverlener ook even met je eigen hand en kijk of je kunt bevestigen wat de zorgverlener waarneemt. Zo kun je op een later moment weer beter visualiseren hoe je kindje er bij ligt, dat kan helpen voor je eigen geruststelling en voor de band met je baby. Ook voor je partner kan het leuk zijn om het verschil tussen hoofdje en billetjes, of tussen ruggetje en elleboog te voelen.

Bron: Verloskunde Academie – Reader Uitwendig Zwangeren Onderzoek